Το Φ.Π.Ψ. ιδρύθηκε το 1984 και ανταποκρίνεται στο πάντα επίκαιρο αίτημα για διεπιστημονική και διαθεματική οργάνωση των σπουδών. Το διδακτικό προσωπικό και οι λειτουργικές μονάδες του Τμήματος (Τομείς, προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, ερευνητικά κέντρα, εργαστήρια, σπουδαστήρια, διοικητικές υπηρεσίες) υπηρετούν την έρευνα και τη διδασκαλία της Φιλοσοφίας, της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας. Από αυτούς τους επιστημονικούς κλάδους διαμορφώθηκαν οι τρεις Κατευθύνσεις σπουδών που οδηγούν σε αντίστοιχη ειδίκευση, με αφετηρία την επιλογή των φοιτητών στο δεύτερο έτος σπουδών.
Η διάρθωση και το περιεχόμενο του Προγράμματος Σπουδών του Φ.Π.Ψ. προήλθε από την ανάγκη κάθε φοιτήτριας/ή να έχει τη συνείδηση ότι σπουδάζει Φιλοσοφία, Παιδαγωγική, Ψυχολογία και παράλληλα ότι εξειδικεύεται διαμορφώνοντας το επιστημονικό του πρόσωπο, όπως αυτό καθίσταται ευκρινές από την κατεύθυνση σπουδών που επέλεξε. Η δυνατότητα για επιλογή κατεύθυνσης σπουδών κατοχυρώνει και διευρύνει την ακαδημαϊκή ελευθερία, αφού οι φοιτητές καλούνται – πέραν των υποχρεωτικών μαθημάτων – να επιλέξουν έναν αριθμό μαθημάτων ανάμεσα από πολλαπλάσιο αριθμό προσφερόμενων γνωστικών αντικειμένων μετά το δεύτερο εξάμηνο της φοίτησής τους.
Το Φ.Π.Ψ., από τη φύση της επιστημονικής-επαγγελματικής αποστολής του, συνδέεται με όλα τα Τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής, ιδιαιτέρως με τα Τμήματα Φιλολογίας και Ιστορίας-Αρχαιολογίας. Οι φοιτητές του Φ.Π.Ψ. καλούνται να παρακολουθήσουν ικανό αριθμό μαθημάτων που διδάσκονται από τα μέλη Δ.Ε.Π. των Τμημάτων αυτών. Έτσι μυούνται στη φιλολογική και ιστορική-αρχαιολογική γνώση και έρευνα, ώστε να εξασφαλίσουν τη γνωστική βάση του φιλολογικού ρόλου. Αντίστοιχα, οι φοιτητές των παραπάνω Τμημάτων παρακολουθούν μαθήματα που διδάσκονται από μέλη Δ.Ε.Π. του Φ.Π.Ψ., ώστε να οργανώσουν τη φιλοσοφική, παιδαγωγική και ψυχολογική βάση του ρόλου τους ως εκπαιδευτικοί.
Σε μεταπτυχιακό επίπεδο, το Φ.Π.Ψ. υλοποιεί 5 Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών, ενώ επίσης συμπράττει στην υλοποίηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων, σε συνεργασία με άλλα Τμήματα.
Αναπόσπαστο μέρος της φυσιογνωμίας του Τμήματος αποτελούν οι ακαδημαϊκές μονάδες (σπουδαστήρια, εργαστήρια, ερευνητικά κέντρα) και οι διοικητικές δομές (γραμματεία Τμήματος, γραμματείες Τομέων), οι οποίες υποστηρίζουν το ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο των μελών Δ.Ε.Π.
