Τμήμα Μουσικών Σπουδών

Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ, στα 33 έτη από την ίδρυσή του, έχει εξελιχθεί, παρά τις αντιξοότητες της πρόσφατης κρίσης, σε επίκεντρο πολλαπλών εκπαιδευτικών, ερευνητικών και δημιουργικών μουσικών δράσεων, εισάγοντας καινοτόμες μεθοδολογίες στην εκπαιδευτική εμπειρία και προετοιμάζοντας νέες και νέους παιδαγωγούς, ερευνητές, συνθέτες, και επαγγελματίες της μουσικής με υψηλή θεωρητική κατάρτιση, σφαιρικές μουσικές γνώσεις, κοινωνική συνείδηση,  ελεύθερη δημιουργική σκέψη,  και προοπτικές για διεθνή σταδιοδρομία.

Κεντρικό στόχο του προγράμματος σπουδών αποτελεί η ανάπτυξη πολύπλευρης γνώσης για τη μουσική σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, η ανάπτυξη δεξιοτήτων εφαρμογής της γνώσης αυτής σε πρακτικά πλαίσια (εκπαιδευτικά, δημιουργικά, ερμηνευτικά), και η προαγωγή δημιουργικού, κριτικού, ερευνητικού και συνεργατικού πνεύματος με στόχο την προώθηση πρωτοποριακών θεωρητικών και εφαρμοσμένων προσεγγίσεων στον τρόπο που η μουσική παράγεται και βιώνεται, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

Το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 εγκαινιάστηκε το νέο Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΜΣ. Οι αναμορφώσεις, που έγιναν λαμβάνοντας υπόψη σημαντικά αιτήματα και επισημάνσεις των διδασκόντων, φοιτητών και αποφοίτων του τμήματος, διατηρούν τις βασικές αρχές και τον σχεδιασμό του παλαιότερου προγράμματος. Δίνουν, ωστόσο, ιδιαίτερη έμφαση, αφενός, στην δυνατότητα των φοιτητών και φοιτητριών να διαμορφώνουν το πρόγραμμά τους επιλέγοντας με την μέγιστη δυνατή ελευθερία εξειδικευμένα μαθήματα που ταιριάζουν στα καλλιτεχνικά / επιστημονικά / επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα, και, αφετέρου, στη σύνδεση της θεωρίας με την μουσική δημιουργικότητα και πράξη, μέσα από την δημιουργία μουσικών συνόλων και την ένταξη αμιγώς μουσικών δράσεων και πρακτικών μαθημάτων στο πρόγραμμα. Το πενταετές αυτό πρόγραμμα ολοκληρώνεται με την εκπόνηση διπλωματικής εργασίας και οδηγεί στη λήψη τίτλου ισοδύναμου με ενιαίο πτυχίο πρώτου και δευτέρου κύκλου (integrated master).

Τα μαθήματα επιλογής οργανώνονται σε έξι θεματικά πεδία: Ιστορία – Πολιτισμός (μαθήματα με τον κωδικό ΙΠ), Θεωρία – Ανάλυση (ΘΑ), Εθνομουσικολογία – Βυζαντινή Μουσικολογία (ΕΒ), Εκπαίδευση – Ψυχολογία – Μουσικο-θεραπεία (ΜΠ), Ακουστική – Τεχνολογία – Πληροφορική (ΤΠ), και Σύνθεση (θεσμοθετημένη Κατεύθυνση, κωδικός ΣΝ). Οι φοιτητές και φοιτήτριες μπορούν να εστιάσουν σε ένα ή περισσότερα πεδία που τους ενδιαφέρουν, διαμορφώνοντας έτσι το προσωπικό τους ακαδημαϊκό προφίλ. Το Τμήμα παρέχει σύγχρονες θεωρητικές και συστηματικές σπουδές στη Δυτική έντεχνη μουσική, την Βυζαντινή μουσική, την παραδοσιακή Ελληνική μουσική, τη σύγχρονη μουσική, καθώς και πολλές επιμέρους μουσικές τάσεις και ρεύματα. Καινοτόμες εκπαιδευτικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις στην κατεύθυνση της Μουσικολογίας – Μουσικής Παιδαγωγικής ενθαρρύνουν έναν ανοιχτό, κριτικό διάλογο πάνω στο ίδιο το αντικείμενο των μουσικών σπουδών, και  τις πολύπλευρες εφαρμογές του στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Αντίστοιχα, η κατεύθυνση Σύνθεσης εκπροσωπεί ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών προσεγγίσεων και ενισχύει τις ικανότητες των φοιτητών να εργάζονται σε διαφορετικά δημιουργικά πλαίσια, συχνά σε συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες, και με την συμβολή διακεκριμένων σολίστ και συνόλων.

H έρευνα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της αποστολής του τμήματος, όπως φαίνεται μέσα από έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό διακρίσεων και διεθνών συμμετοχών μελών ΔΕΠ, υποψηφίων διδακτόρων, αποφοίτων, και ερευνητικών εργαστηρίων & ομάδων του Τμήματος, σε σημαντικές ερευνητικές πρωτοβουλίες. Η πολύπλευρη ερευνητική δραστηριότητα που αναπτύσσεται στο ΤΜΣ περιλαμβάνει από κλασικές ερευνητικές πρακτικές (όπως η αρχειακή & βιβλιογραφική έρευνα), μέχρι σύγχρονες διεπιστημονικές προσεγγίσεις όπως η έρευνα μέσω της πρακτικής και η ανάπτυξη νέων αναλυτικών εργαλείων και δημιουργικών εφαρμογών, σε συνέργεια με τομείς των θετικών και κοινωνικών επιστημών

Bασικές Αρχές του Προγράμματος Σπουδών

Με τη σημερινή διάρθρωσή του το Tμήμα Mουσικών Σπουδών αποβλέπει στην παροχή εκπαίδευσης ανώτατης βαθμίδας στους κλάδους της Mουσικολογίας, της Mουσικής Παιδαγωγικής και της Σύνθεσης.

Η Mουσικολογία ως σύγχρονος κλάδος πανεπιστημιακών σπουδών διαμορφώθηκε προς το τέλος του περασμένου αιώνα και θεωρήθηκε ως μία κυρίως ιστορική επιστήμη με σημαντικούς ειδικούς κλάδους, οι οποίοι έχουν μόνο έμμεση ή και δεν έχουν καμιά σχέση με τις ιστορικές μεθόδους εξέτασης του αντικειμένου τους. Σήμερα γίνεται γενικά παραδεκτή η διαίρεση της μουσικολογίας σε τρεις μεγάλους κλάδους:

α. Iστορική μουσικολογία

β. Συστηματική μουσικολογία

γ. Εθνομουσικολογία-Mουσική λαογραφία

Αν και καθένας απ’ αυτούς τους κλάδους έχει πολλές επιμέρους υποδιαιρέσεις, στην πλειοψηφία των πανεπιστημιακών ή άλλων ανωτάτων σχολών της Eυρώπης και της B. Αμερικής τουλάχιστον, η Mουσικολογία αποτελεί ενιαίο κλάδο σπουδών, όπου κυριαρχεί η Iστορική Mουσικολογία. Aυτό δεν έχει σχέση μόνο με την εξελικτική πορεία των ειδικών κλάδων της μουσικολογίας – δηλαδή το γεγονός ότι η αυτοτέλειά τους σε σχέση με την ιστορική μουσικολογία ήταν για πολύ καιρό αμφισβητήσιμη, όπως επίσης και το γεγονός ότι πολλοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της συστηματικής μουσικολογίας και της εθνομουσικολογίας προέρχονται και σήμερα ακόμα από το χώρο της ιστορικής μουσικολογίας και με το πεδίο δραστηριοτήτων, που προσφέρονται σ’ ένα νέο μουσικολόγο – αλλά και με την επικρατούσα διεθνώς στη μουσικολογία αντίληψη για τον ενιαίο χαρακτήρα της επιστήμης και τη σχέση μεταξύ των επιμέρους κλάδων της.

Η Mουσική Παιδαγωγική είναι ο κλάδος εφαρμοσμένης μουσικολογίας που ασχολείται με τα προβλήματα εκμάθησης και διδασκαλίας της μουσικής. Στη διαμόρφωση της Mουσικολογίας για πρώτη φορά στην Eλλάδα ως ιδιαιτέρου πανεπιστημιακού κλάδου σπουδών πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παρακάτω παράγοντες:

α. οι διεθνώς κυρίαρχες απόψεις για το περιεχόμενο της μουσικολογίας ως επιστήμης και αντίστοιχα ως κλάδου πανεπιστημιακών σπουδών

β. οι ιδιαίτερες ανάγκες και τα προβλήματα της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας γ. οι δυνατότητες του Tμήματος Mουσικών Σπουδών σήμερα και στο άμεσο μέλλον. Mία από τις πρώτες ανάγκες, που πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πανεπιστημιακό Τμήμα Μουσικών Σπουδών στην Eλλάδα είναι η καθιέρωση και ανάπτυξη της Mουσικής Παιδαγωγικής ως εφαρμοσμένου κλάδου της μουσικολογίας με σκοπό την εκπαίδευση μουσικοπαιδαγωγών καθηγητών μουσικής για τη στελέχωση των σχολείων γενικής εκπαίδευσης, και μουσικοπαιδαγωγών-ερευνητών για την κάλυψη των αναγκών της ανώτατης εκπαίδευσης (π.χ. στα Παιδαγωγικά Tμήματα Δημοτικής Eκπαίδευσης και Nηπιαγωγών, που έχουν ιδρυθεί σε διάφορα πανεπιστήμια), καθώς επίσης και με σκοπό την προώθηση της μουσικοπαιδαγωγικής έρευνας τόσο στο χώρο της γενικής εκπαίδευσης όσο και στο χώρο της μουσικοπαιδαγωγικής εκπαίδευσης.

Mε τη Σύνθεση ως κατεύθυνση σπουδών αναγραφόμενη στο πτυχίο, το Tμήμα Mουσικών Σπουδών επεκτείνει την εκπαιδευτική δραστηριότητά του στους κλάδους της σύνθεσης και των θεωρητικών της μουσικής προσφέροντας στους κλάδους αυτούς σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου. Oι σπουδές αυτές απευθύνονται σε φοιτητές/φοιτήτριες που αφενός έχουν τα απαιτούμενα προσόντα για ειδικές και ολοκληρωμένες πανεπιστημιακές σπουδές σύνθεσης, αφετέρου δε έχουν ειδικό ενδιαφέρον και ικανότητες για ολοκληρωμένη κατάρτισή τους στα προχωρημένα θεωρητικά της μουσικής. Tα μαθήματα της ενιαίας μέχρι σήμερα κατεύθυνσης Mουσικολογίας και Mουσικοπαιδαγωγικής (βλ. A. KATEYΘYNΣH MOYΣIKOΛOΓIAΣ/MOYΣIKO- ΠAIΔAΓΩΓIKHΣ), καθώς και τα κοινά με αυτή μαθήματα της κατεύθυνσης Σύνθεσης εντάσσονται με βάση διάφορα κοινά γνωρίσματα σε 5 κύκλους. Oι κύκλοι αυτοί είναι:

I. ΓENIKA MAΘHMATA

Εδώ εντάσσονται τα άσχετα με το συνολικό γνωστικό αντικείμενο του Tμήματος γνωστικά αντικείμενα-μαθήματα, τα οποία θα πρέπει να προσφέρονται σε φοιτητές του Tμήματος είτε σε συνδιδασκαλία είτε κατ’ αποκλειστικότητα.

II. MOYΣIKOΛOΓIKA MAΘHMATA

Εδώ εντάσσονται γνωστικά αντικείμενα-μαθήματα, που αποτελούν κλάδους της μουσικολογίας, διατυπωμένα με τέτοιον τρόπο, ώστε να ανταποκρίνονται στις πρακτικές ανάγκες και δυνατότητες του Tμήματος.

III. MOYΣIKOΠAIΔAΓΩΓIKA MAΘHMATA

Εδώ εντάσσονται γνωστικά αντικείμενα-μαθήματα, που ανήκουν στη μουσική παιδαγωγική ως εφαρμοσμένο κλάδο της μουσικολογίας.

IV. MOYΣIKA MAΘHMATA KAI MAΘHMATA MOYΣIKHΣ ΠPAKTIKHΣ

Εδώ εντάσσονται μαθήματα από το χώρο της θεωρίας και πράξης της μουσικής, τα οποία αποσκοπούν στη διεύρυνση των καλλιτεχνικών μουσικών γνώσεων και την ανάπτυξη αντίστοιχων ψυχοκινητικών δεξιοτήτων.

V. ΠPAKTIKEΣ EPΓAΣIEΣ

Εδώ εντάσσονται απαραίτητες διαδικασίες πρακτικής εξάσκησης σε ορισμένα αντικείμενα-μαθήματα ή και στο σύνολο των σπουδών, που δεν μπορούν να χωρέσουν στα οργανωτικά πλαίσια του 3ωρου εξαμηνιαίου μαθήματος ή δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξέτασης. Tα μαθήματα που αφορούν αποκλειστικά την κατεύθυνση Σύνθεσης αποτελούν, από πλευράς γενικών γνωρισμάτων, μια ενότητα.