Ιστορική Δημογραφία

Η Ιστορική Δημογραφία, επιστημονικό αντικείμενο που αναπτύχθηκε στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, προσανατολίζεται στη μακροχρόνια μελέτη δημογραφικών μεταβλητών. Εξετάζει τις κυκλικές διακυμάνσεις, τις μακροχρόνιες κινήσεις και τις κρίσεις των κοινωνικών και οικονομικών δομών του πληθυσμιακού δυναμικού. Μέσα από παραδοσιακές καταγραφές ουσιωδών δημογραφικών παραμέτρων και τεχνικών, μέσα από τη διάκριση της ιστορικής δημογραφίας έναντι της «παλαιοδημογραφίας» αλλά και έναντι της δημογραφίας, αναζητούνται συντελεστές μακροχρόνιων «δημογραφικών συμπεριφορών» στο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας και της Ευρώπης, με σκοπό να αναδειχθούν «δημογραφικές ιδιαιτερότητες», μεταβολές και μηχανισμοί δημογραφικής μετάβασης.

Η κατεύθυνση στρέφεται :

• α) στην κριτική των διαχρονικά διαθέσιμων πηγών και μεθόδων μελέτης των πληθυσμών,
• β) στις μορφές και δομές ενός οικιστικού πλέγματος ικανού να αναδείξει ερωτήματα για τους δεσμούς μεταξύ δημογραφικού γεγονότος και περιβάλλοντος,
• γ) στην εμβάθυνση σε ερωτήματα ανθρωπολογικού χαρακτήρα ως προς τη σχέση φυσικής και κοινωνικής δημογραφίας και
• δ) στην αποτύπωση του δημογραφικού ισοζυγίου και των προοπτικών στον πολιτισμικό συντελεστή των «γονιμικών» συμπεριφορών.

Η έρευνα και η διδασκαλία της Ι.Δ. έχουν σκοπό τη μύηση και την εμβάθυνση στη διασταύρωση δημογραφικών πληροφοριών που αφορούν ιδιαιτερότητες ή κανονικότητες των πληθυσμών και πραγματοποιούνται κατά τρόπον, ώστε να δίνονται συνδυασμένες απαντήσεις στο μεγαλύτερο δυνατό χρονικό και γεωγραφικό ορίζοντα μεταξύ διαφόρων κοινωνικών καταστάσεων. Βασίζονται, συνδυαστικά, στην επιστημονική εμπειρία πληθυσμιακών συμπεριφορών που έχουν καταγραφεί ως εξής:

Α) σε παλαιοδημογραφικό στάδιο, δηλ. το στάδιο στο οποίο η δημογραφία των πληθυσμών γίνεται χωρίς αρχεία,

Β) σε προ- και πρωτο – στατιστικές πηγές (κοινοτικά κατάστιχα για την αστική κατάσταση του πληθυσμού – γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι, βαφτίσεις, καταστατικές μετρήσεις, κλπ ) με τις κατάλληλες τεχνικές, στις οποίες μυείται και εξειδικεύεται ο νέος ιστορικός δημογράφος για την ανασύσταση οικογενειών (τυπολογία, γενεαλογικά δένδρα, κατανομή ηλικιών, βασικοί δημογραφικοί δείκτες κλπ.), τη συγκρότηση και ιεράρχηση των δημογραφικών καθεστώτων και την ερμηνεία της μεταβαλλόμενης γεννητικότητας σε πληθυσμιακές ζώνες,

Γ) σε στατιστικές πηγές, από τις οποίες προκύπτουν δημογραφικές συμπεριφορές, όπως συγκυριακές (προσδιοριζόμενες από οικονομικές και πολιτικές κρίσεις), εποχιακές (συνδεδεμένες με την εύρεση εργασίας) και δομικές (μεταναστεύσεις εξαρτημένες από τις δυνάμεις έλξης και άπωσης από πόλεις και χωριά με πληθυσμιακά πλεονάσματα, πληροφορίες για τη δομή και εξέλιξη του πληθυσμού, στοιχεία οικογενειακής μικρο-δημογραφίας και απαντήσεις στο μεγάλο πρόβλημα της κοινωνικής δημογραφίας),

Δ) στο δεσμό δημογραφικού γεγονότος και περιβάλλοντος και στις σχέσεις πληθυσμού και οικολογίας από τις οποίες προκύπτουν επιστημονικές προωθήσεις, όπως:

• κατά την κλασική ανάλυση ανάπτυξης και κρίσης για τις διαθέσιμες πηγές των συντελεστών της παραγωγής και της ζήτησης προϊόντων και κοινωνικών αγαθών,
• κατά την περιβαλλοντική νοσολογία, η οποία διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στη μακροχρόνια ανάλυση της κοινωνικής ιστορίας και, ειδικότερα, στην ανάλυση των κυκλικών διακυμάνσεων και κρίσεων,

Ε) στην εμβάθυνση ερωτημάτων ανθρωπολογικού χαρακτήρα, τα οποία εκκινούν από τις αναρίθμητες εκδηλώσεις ηθικών μεταβολών στις ανθρώπινες νοοτροπίες και φθάνουν μέχρι τον πολιτισμό των ηθών, όπως συμβαίνει λ.χ. με τη σύλληψη και την αντισύλληψη ή την κοινωνική αντιμετώπιση του θανάτου,

ΣΤ) στη θεσμική μελέτη της οικογένειας για τη διερεύνηση και την ερμηνεία του πολιτισμικού υποδείγματός της, συνδεδεμένης με σειρά νεωτερισμών στη μεγάλη διάρκεια (ρόλος της γυναίκας, τρόπος επιλογής συζύγου, μαζική επένδυση στην παιδεία κλπ.) καθώς και με τις δοκιμασίες των αξιών που παράγει ο πολιτισμικός χριστιανισμός, οι οποίες αναδιαρθρώνονται στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων,

Ζ) στη μελέτη του πολιτισμικού συντελεστή επί των «γονιμικών» συμπεριφορών που εξαρτώνται από τη βελτίωση των συνθηκών υγείας και πρόνοιας, την άνοδο του εκπαιδευτικού επιπέδου, το συγχρονισμό των κοινωνικών αξιών με το επίπεδο διαβίωσης και την ανανέωση των γενεών, τις συνέπειες από τη γήρανση του πληθυσμού, τη δημογραφική πίεση στις πηγές πλούτου και τα νέα γεγονότα επηρεασμού της (μόλυνση περιβάλλοντος, έλλειψη νερού, διαφθορά, μεταβολές εκμετάλλευσης του χώρου, μειονοτικές ομάδες κλπ.).

1. 1. Το ΠΜΣ της Ιστορικής Δημογραφίας έχει ως στόχο την εξειδίκευση ατόμων ικανών να:
      • απαντούν σε κρίσιμα ερωτήματα μακροχρόνιας ανάλυσης του παγκόσμιου ισοζυγίου του πληθυσμού,
      • συλλαμβάνουν τις πολλαπλές ερμηνείες σχετικά με την εθελούσια μετανάστευση και την αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών, όπως είναι οι μεταβλητές υπολογισμού κόστους και ωφελειών (αποκλίσεις των παρατηρούμενων και προσδοκώμενων εισοδημάτων στο ποσοστό ανεργίας, στο κόστος της μετανάστευσης ως και στις προϋποθέσεις μείωσής της), η λήψη συλλογικών αποφάσεων για τη μετανάστευση σε συνθήκες αβεβαιότητας και ατελειών των αγορών, η σύνδεση της αγοράς και της εργασίας, το μεγάλο εύρος των κοινωνικο-ιστορικών συντελεστών κ.λ.π και
      • διερευνούν και να κατανοούν ζητήματα πολιτισμικών συντελεστών σχετικών με τις «γονιμικές» συμπεριφορές υπό την επιρροή της βελτίωσης των συνθηκών υγείας, της ανόδου του εκπαιδευτικού επιπέδου, της διεύρυνσης του οικογενειακού προγραμματισμού και της μεταβολής των κοινωνικών αξιών, με τον εκσυγχρονισμό και την ανανέωση των γενεών, με την οργάνωση του οικονομικού και κοινωνικού βίου κ.λ.π.

Δείτε αναλυτικά την Προκήρυξη:

Η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων και του φακέλου υποψηφιότητας παρατείνεται έως την 30η Σεπτεμβρίου 2019.

Το Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου συνδιοργανώνει και λειτουργεί αναμορφωμένο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) με τίτλο: «Ιστορική Δημογραφία» ως διιδρυματικό με το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών του Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου, σύμφωνα με τις διατάξεις της σχετικής Υπουργικής Απόφασης και του ν. 2285/2018 (ΦΕΚ 2935 Β΄/20.7.2018). Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην «Ιστορική Δημογραφία».

Από το ακαδημαϊκό έτος 2018−2019 θα δεχθεί μεταπτυχιακούς φοιτητές με διάρκεια φοίτησης δύο ακαδημαϊκά έτη (2018 – 2020). Η ελάχιστη διάρκεια φοίτησης για τη χορήγηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης είναι τέσσερα εξάμηνα (τρία (3) διδακτικά εξάμηνα και ένα (1) εξάμηνο για τη συγγραφή της Μεταπτυχιακής Εργασίας).

Σύμφωνα με τον Κανονισμό Λειτουργίας του Π.Μ.Σ., η συμμετοχή στο Π.Μ.Σ. προϋποθέτει την καταβολή διδάκτρων που ανέρχονται σε πεντακόσια (500) ευρώ ανά εξάμηνο σπουδών.

Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση μη εγγραφής ή διακοπής της φοίτησης, το μέρος των διδάκτρων, το οποίο έχει ήδη καταβληθεί, δεν επιστρέφεται.

Ο αριθμός εισακτέων για διετή κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών δεν μπορεί να υπερβαίνει τους είκοσι πέντε (25).

Στο Π.Μ.Σ. γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Τμημάτων Ανθρωπιστικών και Θετικών Επιστημών Πανεπιστημίων της ημεδαπής ή ομοταγών αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής, καθώς και πτυχιούχοι Τμημάτων Τ.Ε.Ι. συναφούς γνωστικού αντικειμένου.

Το Π.Μ.Σ. απονέμει Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Μ.Σ.) στην «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ» με τις εξής ειδικεύσεις:

α. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

β. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

γ. ΥΓΕΙΑ

Τα κριτήρια της διαδικασίας επιλογής των υποψηφίων είναι τα ακόλουθα:

• η επαρκής γνώση μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας,
• η γνώση βασικών στοιχείων χρήσης προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένων και ποσοτικών δεδομένων,
• ο βαθμός πτυχίου «λίαν καλώς» ή/και ο βαθμός «λίαν καλώς» σε μαθήματα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα σπουδών του Π.Μ.Σ.,
• το βιογραφικό σημείωμα, η σύνταξη ειδικού φακέλου-ερωτηματολογίου επί του αντικειμένου της Ιστορικής Δημογραφίας και η προσωπική συνέντευξη,
• τυχόν ερευνητική δραστηριότητα του υποψηφίου συνεκτιμάται.

Οι αιτήσεις και ο φάκελος υποψηφιότητας των ενδιαφερομένων θα κατατίθενται ή θα αποστέλλονται ταχυδρομικώς, από την 12η Νοεμβρίου έως και, το αργότερο, την 7η Ιανουαρίου 2019 (σφραγίδα ταχυδρομείου), στο Πρωτόκολλο του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην ακόλουθη διεύθυνση.

Ιόνιο Πανεπιστήμιο-Τμήμα Ιστορίας
ΠΜΣ «Ιστορική Δημογραφία»

Πρωτόκολλο Τμήματος Ιστορίας
Ι. Θεοτόκη 72, Κέρκυρα Τ.Κ. 49100

Οι κύκλοι των σεμιναρίων κατανέμονται επιστημονικά ως εξής: