Η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η αρχαιότερη σχολή μηχανικών της χώρας αλλά και η μητέρα όλων των άλλων σχολών του Πολυτεχνείου, στη διάρκεια της μακρόχρονης λειτουργίας της, έχει διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επιστημονική, τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Σε ταραγμένες αλλά και ήρεμες περιόδους της ελληνικής ιστορίας από τον 19ο αιώνα ως σήμερα, οι απόφοιτοι της Σχολής απετέλεσαν σταθερή αναφορά και θεμέλιο της οικοδόμησης και ανοικοδόμησης της χώρας και των υποδομών της.
Οι απόφοιτοι της Σχολής δεν περιορίζονται από τα σύνορα της χώρας και συχνά αφήνουν τη σφραγίδα τους στο παγκόσμιο επιστημονικό και τεχνολογικό γίγνεσθαι. Το καθηγητικό προσωπικό και οι φοιτητές της συμμετέχουν ενεργά στην παγκόσμια παραγωγή καινούργιας γνώσης. Ως αποτέλεσμα της υψηλής ποιότητας της δουλειάς των καθηγητών και των φοιτητών της, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών, η Σχολή τα τελευταία χρόνια βρίσκεται πολύ ψηλά στις διεθνείς κατατάξεις Σχολών — για παράδειγμα είναι στις 50 κορυφαίες παγκοσμίως και 14η ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές Σχολές Πολιτικών Μηχανικών σύμφωνα με τον Οργανισμό QS, ενώ είναι 7η παγκοσμίως σύμφωνα με την κατάταξη ShanghaiRanking.
Σύμφωνα με τον οργανισμό QS (2019), η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ κατατάσσεται στις 50 κορυφαίες του κόσμου (14η στην Ευρώπη). Τα κριτήρια της κατάταξης είναι: (1) η ακαδημαϊκή φήμη (βαρύτητα 40%), (2) η φήμη στην αγορά εργασίας και την απασχόληση των αποφοίτων (30%) και (3) η αναγνώριση του ερευνητικού έργου της Σχολής (30%). Ξεχωριστή η θέση της Σχολής και στην Ελλάδα: Από όλες τις σχολές της χώρας, μόνο η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ εμφανίζεται στις 50 πρώτες συνεχώς για μία πενταετία.
Η Σχολή περιλαμβάνει τέσσερις Τομείς, καθένας από τους οποίους αποτελεί μια μονάδα παραγωγής και μετάδοσης της επιστήμης και τεχνολογίας.
Ο Τομέας Δομοστατικής δραστηριοποιείται επιστημονικά στις περιοχές της θεωρητικής και πειραματικής στατικής, της δυναμικής, της ανάλυσης της δομικής ευστάθειας, της σχηματοποίησης και του υπολογισμού μεταλλικών κατασκευών, των κατασκευών οπλισμένου και προεντεταμένου σκυροδέματος, της αντισεισμικής τεχνολογίας και των συναφών εφαρμογών ηλεκτρονικού υπολογιστή. Επίσης, ο Τομέας δραστηριοποιείται στο αντικείμενο του προγραμματσμού και της διαχείρισης τεχνικών έργων σε όλο τον κύκλο ζωής τους – από τη σύλληψη της αναγκαιότητας κατασκευής τους μέχρι την παράδοση, λειτουργία και συντήρησή τους. Στον Τομέα ανήκουν πέντε εργαστήρια, το Εργαστήριο Οπλισμένου Σκυροδέματος, το Εργαστήριο Μεταλλικών Κατασκευών, το Εργαστήριο Αντισεισμικής Τεχνολογίας, το Εργαστήριο Στατικής και Αντισεισμικών Ερευνών και το Εργαστήριο Δομικών Μηχανών και Διαχείρισης Τεχνικών Έργων.
Ο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος έχει ως γνωστικό αντικείμενο τη μελέτη, από ποσοτική και ποιοτική άποψη, του υδάτινου περιβάλλοντος και των συναφών έργων Πολιτικού Μηχανικού. Καλύπτει εκπαιδευτικά και ερευνητικά τις γνωστικές περιοχές της Υδραυλικής, της Υδρολογίας και των Υδατικών Πόρων, των Υδραυλικών Έργων, της Περιβαλλοντικής και Υγειονομικής Τεχνολογίας, της Θαλάσσιας Υδραυλικής και των Λιμενικών ‘Έργων, της Ενέργειας και των Υδροηλεκτρικών ‘Έργων. Περιλαμβάνει τέσσερα εργαστήρια, το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Υδραυλικής, το Εργαστήριο Λιμενικών Έργων, το Εργαστήριο Υγειονομικής Τεχνολογίας και το Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων.
Ο Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής καλύπτει, εκπαιδευτικά και ερευνητικά, τις μεταφορές ανθρώπων και αγαθών με όλα τα μέσα, από τα στάδια των ερευνών, του γενικού σχεδιασμού και των μελετών σκοπιμότητας, μέχρι τις μελέτες εφαρμογής, την κατασκευή και τη λειτουργία. Επίσης, καλύπτει το σχεδιασμό μιγμάτων υλικών οδοποιίας καθώς και την κατασκευή και συντήρηση οδοστρωμάτων οδών και αεροδρομίων. Περιλαμβάνει τρία εργαστήρια, το Εργαστήριο Κυκλοφοριακής Τεχνικής, το Εργαστήριο Οδοποιίας και το Εργαστήριο Σιδηροδρομικής και Μεταφορών.
Ο Τομέας Γεωτεχνικής καλύπτει ένα ευρύ γνωστικό αντικείμενο που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη μελέτη της συμπεριφοράς εδαφών υπό στατικές και δυναμικές συνθήκες φόρτισης, της συμπεριφοράς των πετρωμάτων και γεωλογικών σχηματισμών, και της σεισμικής συμπεριφοράς υπογείων κατασκευών, λιμενικών κρηπιδοτοίχων και βάθρων γεφυρών. Επίσης καλύπτει τον υπολογισμό, τον σχεδιασμό και την κατασκευή θεμελιώσεων τεχνικών έργων και την προστασία και αποκατάσταση του γεωπεριβάλλοντος. Στον Τομέα υπάγονται δύο εργαστήρια, το Εργαστήριο Εδαφομηχανικής και το Εργαστήριο Θεμελιώσεων.
Στη Σχολή λειτουργεί ακόμη Εργαστήριο Προσωπικών Υπολογιστών που περιλαμβάνει δύο αίθουσες εξοπλισμένες με υπολογιστές για τους προπτυχιακούς φοιτητές και άλλες δύο για τους μεταπτυχιακούς. Η Σχολή συμμετέχει σε διάφορα μεταπτυχιακά προγράμματα που συνδιοργανώνονται από τις εννιά Σχολές του ΕΜΠ. Δύο από αυτά λειτουργούν υπό τη διοικητική ευθύνη της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών στα αντικείμενα του Δομοστατικού Σχεδιασμού και Ανάλυσης των Κατασκευών και της Επιστήμης και Τεχνολογίας Υδατικών Πόρων.
Στη Σχολή απασχολούνται 45 καθηγητές και λέκτορες, και ισάριθμα μέλη εργαστηριακού, τεχνικού και διοικητικού προσωπικού. Οι Τομείς, τα εργαστήρια και τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών της Σχολής δραστηριοποιούνται τόσο στην εκπαίδευση όσο και στις ερευνητικές δραστηριότητες, οι οποίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των διπλωματικών και μεταπτυχιακών εργασιών, διδακτορικών διατριβών, και εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών ερευνητικών έργων. Τα τελευταία συνδέονται στενά με την όλη εκπαιδευτική προσπάθεια της Σχολής, η οποία ενισχύεται κατά τον τρόπο αυτό από ειδικό έκτακτο ερευνητικό προσωπικό. Οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες της Σχολής αναπτύσσονται σε χώρους περίπου 40 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, αρκετοί από τους οποίους ανήκουν στα μοναδικά βαριά εργαστήρια της Σχολής.