Τμήμα Χημείας

Το αντικείμενο της Χημείας διδάσκεται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από την ίδρυση της Φυσικομαθηματικής Σχολής κατά το ακαδημαϊκό έτος 1927-28.

Ο καθηγητής Τρύφων Καραντάσης ήταν ο πρώτος που δίδαξε το αντικείμενο της Γενικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο.

Στη δεκαετία του 1940 δημιουργήθηκαν τα τρία βασικά εργαστήρια, της Ανόργανης, Οργανικής και Φυσικής Χημείας με πρώτους καθηγητές τους Κων/νο Καβασιάδη, Γέωργιο Βάρβογλη και Λέανδρο Καπάτο αντίστοιχα. Τα εργαστήρια αυτά αποτέλεσαν τη βάση του Τμήματος Χημείας που ιδρύθηκε το 1943 ως Τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής.

Τους πρώτους αυτούς καθηγητές συνεπικούρησαν οι Κων/νο Βασιλειάδης, Εμμανουήλ Βογιατζάκης και Γεώργιος Τσατσαρώνης, που ήταν οι πρώτοι καθηγητές των εργαστηρίων της Αναλυτικής Χημείας, της Ανόργανης και Οργανικής Χημικής Τεχνολογίας που δημιουργήθηκαν αργότερα.

Αυτοί οι πρωτοπόροι της διδασκαλίας και έρευνας στο χώρο της Χημείας, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για την οργάνωση, στελέχωση και λειτουργία του τμήματος. Οι βοηθοί τους κατέχουν σήμερα τις θέσεις των καθηγητών στο Τμήμα και το έχουν οδηγήσει σε κορυφαία θέση μεταξύ των αντίστοιχων τμημάτων της χώρας. Στο πρόσφατο παρελθόν δημιουργήθηκαν νέα εργαστήρια με αντικείμενο τη Βιοχημεία, τη Χημεία Τροφίμων, την Εφαρμοσμένη Κβαντική Χημεία και τον Έλεγχο Ρύπανσης Περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό το Τμήμα Χημείας καλύπτει σχεδόν το σύνολο των εκπαιδευτικών και ερευνητικών τομέων του αντικειμένου της Χημείας.

Οι προπτυχιακές σπουδές του Tμήματος Xημείας οργανώνονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, τις αποφάσεις της Συνέλευσης του Τμήματος και τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Διάρκεια Σπουδών

Oι σπουδές στο Tμήμα Xημείας είναι συνολικής διάρκειας 8 εξαμήνων. Tο εκπαιδευτικό έργο κάθε ακαδημαϊκού έτους διαρθρώνεται σε δύο εξάμηνα, το χειμερινό και το εαρινό. Tα μαθήματα του χειμερινού εξαμήνου αρχίζουν στο τέλος Σεπτεμβρίου ή στις αρχές Οκτωβρίου και λήγουν στις αρχές του τρίτου δεκαημέρου του Iανουαρίου. Tα μαθήματα του εαρινού εξαμήνου αρχίζουν στα μέσα του δεύτερου δεκαημέρου του Φεβρουαρίου και λήγουν στο τέλος Mαΐου ή στις αρχές Ιουνίου.

Πρόγραμμα Κορμού (1ο – 6ο εξάμηνο)

Στα πρώτα έξι εξάμηνα των σπουδών διδάσκονται υποχρεωτικά μαθήματα βασικών κλάδων της χημείας (αναλυτική χημεία, ανόργανη χημεία, οργανική χημεία, φυσική χημεία, βιοχημεία, κβαντική χημεία και χημική τεχνολογία), υποχρεωτικά μαθήματα υποστήριξης (φυσική, μαθηματικά) και ημι-υποχρεωτικά μαθήματα ειδικών κλάδων της χημείας (μακρομοριακή χημεία, περιβαλλοντική χημεία, χημεία τροφίμων, χημεία υλικών, κτλ), καθώς και ειδικότερα μαθήματα επιλογής που σχετίζονται με τη χημεία και τις άλλες θετικές επιστήμες.

Πρόγραμμα κατευθύνσεων (7ο – 8ο εξάμηνα)

Κατά το 7ο και 8ο εξάμηνο σπουδών οι φοιτήτριες/τές κατατάσσονται σε μια από τις τέσσερις πιο κάτω κατευθύνσεις:

Α. Θεωρητική Χημεία και Χημική Εκπαίδευση
Β. Xημική Aνάλυση-Περιβάλλον-Ηλεκτροχημεία
Γ. Xημική Σύνθεση-Βιοχημεία και Βιοεφαρμογές
Δ. Xημική Τεχνολογία και Βιομηχανική Χημεία

Σε κάθε κατεύθυνση έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν ειδικά μαθήματα σχετικά με αυτήν και να εκπονήσουν, εφόσον ικανοποιούνται ορισμένες προϋποθέσεις, ερευνητική ή βιβλιογραφική πτυχιακή εργασία. Οι φοιτητές/τριες δηλώνουν στο τέλος του 6ου εξαμήνου των σπουδών, σε περίοδο που ορίζεται από τη Γραμματεία του Τμήματος, την κατεύθυνση που επιθυμούν να παρακολουθήσουν. H κατάταξη των φοιτητριών/τών στις κατευθύνσεις, στην περίπτωση που οι υποψήφιες/οι είναι περισσότερες/οι από τις διαθέσιμες σε κάθε κατεύθυνση θέσεις, γίνεται με βάση την επίδοσή τους στο σύνολο των μαθημάτων του προγράμματος κορμού και σε επιλεγμένα μαθήματα του προγράμματος αυτού που σχετίζονται με την κατεύθυνση (βλέπε Κατάταξη σε Κατεύθυνση). Η αλλαγή κατεύθυνσης δεν είναι δυνατή.

Μονάδες ECTS

Οι ακαδημαϊκές μονάδες ECTS (European Credit Transfer System – Ευρωπαϊκό Σύστημα μεταφοράς Μονάδων) ενός μαθήματος είναι μια αριθμητική τιμή που απεικονίζει τη συνολική προσπάθεια της/του φοιτήτριας/τή για την παρακολούθηση και επιτυχή εξέτασή της/του στο συγκεκριμένο μάθημα. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει τον φόρτο εργασίας που απαιτείται για κάθε μάθημα σε σχέση με το συνολικό φόρτο εργασίας που απαιτείται για τη συμπλήρωση ενός ολόκληρου έτους ακαδημαϊκών σπουδών (60 μονάδες ECTS). Οι μονάδες ECTS αντιστοιχούν στις ώρες απασχόλησης της/του φοιτήτριας/τη με το μάθημα (παρακολούθηση παραδόσεων και φροντιστηρίων, εργαστηριακή άσκηση, πρακτική άσκηση, συμμετοχή σε σεμινάρια, εκπόνηση εργασιών, προσωπική μελέτη, συμμετοχή σε εξετάσεις ή/και άλλες διαδικασίες αξιολόγησης).

Κάθε μάθημα αντιστοιχεί σε 5 ή 10 μονάδες ECTS. Η ερευνητική πτυχιακή εργασία αντιστοιχεί σε 20 μονάδες ECTS, ενώ η βιβλιογραφική πτυχιακή εργασία αντιστοιχεί σε 10 μονάδες ECTS. Ο ελάχιστος αριθμός μονάδων ECTS για τη λήψη του πτυχίου Χημείας ανέρχεται σε 240.

Οι παραδοχές και η μεθοδολογία μετατροπής του «φόρτου εργασίας» της/του φοιτήτριας/τή για την επιτυχία ενός εκπαιδευτικού στόχου σε μονάδες ECTS, συνοψίζονται στα ακόλουθα:
– Ο συνολικός χρόνος απασχόλησης της/του φοιτήτριας/τή θεωρείται ότι είναι ίσος με 40 ώρες ανά εβδομάδα.
– Κάθε εξάμηνο διαρκεί 18 εβδομάδες. – Οι ώρες απασχόλησης της/του φοιτήτριας/τή ανά εξάμηνο ανέρχονται σε 720 ώρες (πραγματικός φόρτος εργασίας = 40 x 18)
– Τα μαθήματα κάθε εξαμήνου αντιστοιχούν σε 30 μονάδες ECTS, επομένως σε περίπου 25 ώρες απασχόλησης ανά 1 μονάδα ECTS. Συνεπώς, κάθε μάθημα με 5 μονάδες ECTS αντιστοιχεί σε 125 ώρες συνολικού φόρτου εργασίας.
– Η απόδοση μονάδων ECTS σε ένα μάθημα γίνεται με τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο:

[ω1 + ω2 + ω3 + ω4 + ω5 + ω6] / 25 = σύνολο μονάδων ECTS

όπου:

ω1 = ώρες διδασκαλίας μαθήματος ή φροντιστηρίου (σε 14 εβδομάδες)
ω2 = ώρες εργαστηρίου (σύμφωνα με το πλήθος των εργαστηριακών ασκήσεων),
ω3 = ώρες για εργασίες,
ω4 = ώρες για μελέτη,
ω5 = ώρες για εξετάσεις και
ω6 = ώρες για τυχόν άλλη πρόσθετη απασχόληση

Τα ω1, ω2 και ω5 είναι μετρήσιμες ποσότητες, ενώ τα ω3, ω4 και ω6 εκτιμώνται και προσδιορίζονται κυρίως από τους διδάσκοντες (αν και η συμμετοχή των φοιτητριών/τών με τα δελτία αξιολόγησης των μαθημάτων κρίνεται απαραίτητη για τον εξορθολογισμό τους).

Χαρακτηρισμός μαθημάτων

Yποχρεωτικά μαθήματα

Mαθήματα τα οποία η Συνέλευση του Tμήματος κρίνει ότι είναι απολύτως απαραίτητα για την επιστημονική κατάρτιση ενός πτυχιούχου χημικού. Η/Ο φοιτήτρια/τής οφείλει να παρακολουθήσει και να εξετασθεί επιτυχώς στα μαθήματα αυτά (135 μονάδες ECTS).

Ημι-υποχρεωτικά μαθήματα

Μαθήματα (συνολικά 13) από τα οποία η/ο φοιτήτρια/τής πρέπει να επιλέξει τα έξι (3 στο 5ο και 3 στο 6ο εξαμήνο), να τα παρακολουθήσει και να εξετασθεί επιτυχώς σ’ αυτά (30 μονάδες ECTS).

Μαθήματα επιλογής

Χωρίζονται σε 2 επιμέρους κατηγορίες: Μαθήματα Επιλογής Κορμού. Η/Ο φοιτήτρια/τής πρέπει να επιλέξει 3 μαθήματα της κατηγορίας αυτής (1 στο 2ο, 1 στο 3ο και 1 στο 4ο εξάμηνο) από κατάλογο με 10 μαθήματα. Επιπλέον οφείλει να επιλέξει, κατά το 2ο εξάμηνο των σπουδών, και ένα μάθημα σχετικό με την «Ορολογία της Χημείας σε Ξένη Γλώσσα» (Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική ή Ιταλική). Ωστόσο, οι μονάδες ECTS του συγκεκριμένου μαθήματος δεν συνυπολογίζονται στις αναγκαίες για τη λήψη του πτυχίου. Μαθήματα Επιλογής Κατεύθυνσης. Η/Ο φοιτήτρια/τής πρέπει να επιλέξει συνολικά, κατά το 7ο και το 8ο εξάμηνο των σπουδών, 8 μαθήματα και ερευνητική πτυχιακή εργασία ή 10 μαθήματα και βιβλιογραφική πτυχιακή εργασία ή 12 μαθήματα της κατηγορίας αυτής από ειδικό κατάλογο με τουλάχιστον 14 μαθήματα (ανά κατεύθυνση).

Προαιρετικά μαθήματα

Μαθήματα άλλων Tμημάτων του Πανεπιστημίου ή του Τμήματος που μπορεί να επιλέξει και να παρακολουθήσει η/ο φοιτήτρια/τής. Οι μονάδες ECTS από την επιτυχή εξέταση στα μαθήματα αυτά δεν συνυπολογίζονται στο σύνολο όσων είναι απαραίτητες για τη λήψη του πτυχίου. Αυτές καταχωρούνται στη μερίδα της/του φοιτήτριας/τή και αναφέρονται στο πιστοποιητικό αναλυτικής βαθμολογίας. Στα μαθήματα αυτά ανήκουν τα αναγκαία α) για τη χορήγηση του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας και β) της βεβαίωσης οινολογικής εκπαίδευσης για την απόκτηση άδειας άσκησης του επαγγέλματος του οινολόγου, καθώς και α) η πρακτική άσκηση στο επάγγελμα, β) η πρακτική άσκηση στην εκπαίδευση και γ) η πρακτική άσκηση σε Εργαστήρια του Τμήματος

Δηλώσεις Μαθημάτων

Η/Ο φοιτήτρια/τής οφείλει να υποβάλει, ηλεκτρονικά, δήλωση για το σύνολο των μαθημάτων (και των υποχρεωτικών) που προτίθεται να παρακολουθήσει σε κάθε εξάμηνο, πριν την έναρξη των μαθημάτων του εξαμήνου αυτού (σε χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων). Φοιτητής/τρια που δεν θα υποβάλλει τη δήλωση αυτή, δεν θα μπορεί να παρακολουθήσει τα μαθήματα του ενδεικτικού προγράμματος σπουδών. Αντικατάσταση δηλωθέντος ημι-υποχρεωτικού μαθήματος δεν επιτρέπεται μετά τη λήξη του διαθέσιμου για την υποβολή της ηλεκτρονικής δήλωσης χρόνου. Το ίδιο ισχύει και για αντικατάσταση δηλωθέντος μαθήματος επιλογής κορμού, που είναι όμως δυνατή πριν το επόμενο χειμερινό ή εαρινό εξάμηνο στο οποίο διδάσκεται αυτό, όπως και για την αντικατάσταση των μαθημάτων επιλογής κατεύθυνσης, με εξαίρεση ένα από αυτά, που η αντικατάστασή του με ανάλογο μάθημα επιτρέπεται και μετά τη λήξη του διαθέσιμου για την υποβολή της ηλεκτρονικής δήλωσης χρόνου από μια/ένα τεταρτοετή φοιτήτρια/τη. Αυτή θα γίνεται κατά την περίοδο της δήλωσης των οφειλομένων μαθημάτων η οποία υποβάλλεται ηλεκτρονικά συνήθως τρεις (3) εβδομάδες μετά τη λήξη της εξεταστικής και για χρονικό διάστημα δέκα (10) τουλάχιστον ημερών. Κάθε μάθημα επιλογής κορμού ή κατεύθυνσης που αντικαθίσταται με ένα ανάλογο μάθημα διαγράφεται υποχρεωτικά από την καρτέλα της/του φοιτήτριας/τή. Για να διδαχθεί ένα ημι-υποχρεωτικό μάθημα, ένα μάθημα επιλογής κορμού ή κατεύθυνσης, αλλά και ένα προαιρετικό μάθημα, πρέπει έχει δηλωθεί από τουλάχιστον πέντε (5) φοιτήτριες/τές.

Εργαστηριακή άσκηση στο πλαίσιο της διδασκαλίας των μαθημάτων

Η συμμετοχή των φοιτητριών/των στο σύνολο των ανά μάθημα (υποχρεωτικό, ημι-υποχρεωτικό, επιλογής κορμού ή κατεύθυνσης, προαιρετικό) προβλεπόμενων εργαστηριακών ασκήσεων είναι υποχρεωτική

Συνοπτική περιγραφή του προγράμματος

Για την απόκτηση του πτυχίου Χημείας, η/ο φοιτήτρια/τής πρέπει:

1. Να παρακολουθήσει τον προβλεπόμενο αριθμό μαθημάτων, κατανεμημένων σε 8 εξάμηνα, στα οποία πρέπει να περιλαμβάνεται επίσης το σχετικό με την “Ορολογία Χημείας σε Ξένη Γλώσσα” μάθημα, όπως και το μάθημα “Ελληνικά για αλλοδαπές/ούς” του Σχολείου Νέας Ελληνικής του Α.Π.Θ. για τις/τους αλλοδαπές/ούς φοιτήτριες/τές.

2. Να συμπληρώσει τουλάχιστον 240 μονάδες ECTS ως εξής:
i. 135 μονάδες ECTS από επιτυχή εξέταση στα υποχρεωτικά μαθήματα.
ii. 15 μονάδες ECTS από επιτυχή εξέταση σε 3 μαθήματα επιλογής κορμού.
iii. 30 μονάδες ECTS από επιτυχή εξέταση σε 6 ημι-υποχρεωτικά μαθήματα.
iv. 60 μονάδες ECTS από εκπόνηση ερευνητικής πτυχιακής εργασίας και επιτυχή εξέταση σε 8 μαθήματα επιλογής κατεύθυνσης ή από εκπόνηση βιβλιογραφικής πτυχιακής εργασίας και επιτυχή εξέταση σε 10 μαθήματα επιλογής κατεύθυνσης ή από επιτυχή εξέταση σε 12 μαθήματα επιλογής κατεύθυνσης.
Η/ο φοιτήτρια/τής μπορεί να παρακολουθήσει, σε κάθε εξάμηνο, μαθήματα που αντιστοιχούν σε 30 μονάδες ECTS.