Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού

Το Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού προσφέρει υψηλού επιπέδου επιστημονική εξειδίκευση και τεχνογνωσία για την απόκτηση γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων στον τομέα της Προσχολικής Αγωγής και σε καινοτόμες μεθόδους, διαδικασίες και προγράμματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού.

Το Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ.) ιδρύθηκε το 1987 και έκτοτε προωθεί την υψηλού επιπέδου επιστημονική, τεχνολογική και επαγγελματική εκπαίδευση των φοιτητών/τριών του, ώστε να καταστούν ικανοί/ές να σχεδιάζουν, να υλοποιούν και να αξιολογούν εκπαιδευτικές δράσεις, υπηρεσίες και προϊόντα για την προσχολική ηλικία, εμπλουτίζοντας την εκπαίδευση με συστηματική γνώση, εμπειρίες, κοινωνική ευαισθησία και προοπτική. Η αρχική εκπαίδευση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών οργανώνεται στη βάση των διαχρονικών αλλά και των πλέον σύγχρονων γνωστικών περιοχών των Επιστημών της Αγωγής και των νέων διδακτικών και μεθοδολογικών προσεγγίσεων, έτσι ώστε οι απόφοιτές/οί μας να είναι σε θέση να επιτελέσουν το πολύπλευρο έργο τους, ανταποκρινόμενες/οι στις απαιτήσεις που θέτει η κρίσιμη εποχή που διανύουμε. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη διδασκαλία καινοτόμων γνωστικών αντικειμένων και προσεγγίσεων που επιτρέπουν τη συνεχή αναπλαισίωση των εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών ζητημάτων και θεμελιώνουν και αναπτύσσουν την κριτική και δημιουργική σκέψη του/της εκπαιδευτικού, αλλά και τη συνειδητή πράξη του/της.

Το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού έχει αναπτύξει από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του μια πλούσια δραστηριότητα, μέσα από την οποία διαφαίνεται η αναγκαιότητα της έρευνας και της ανάδειξης νέων μεθοδολογιών.

Η πρωτοτυπία του Τμήματος βασίζεται σε δύο διαπιστώσεις:

• ότι τα γνωστικά αντικείμενα και μαθήματα είναι ταυτόσημα με τα φαινόμενα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην εκπαιδευτική πράξη και όχι με τους παραδοσιακούς επιστημονικούς κλάδους.
• ότι, από τη μελέτη της διεθνούς πραγματικότητας και των τάσεων που αναπτύσσονται στο χώρο των Τμημάτων Εκπαίδευσης, και ιδιαίτερα της Προσχολικής Εκπαίδευσης, οι σπουδές που παρέχονται στο Τμήμα βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο συμβαδίζοντας με τις σύγχρονες κατευθύνσεις των Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής (νοητικές δομές και ανάπτυξη, ψυχολογικές δομές και επικοινωνία, κοινωνικές δομές και προσωπικότητα, πολιτισμικό περιβάλλον και γνωστική ανάπτυξη, μαθησιακές δραστηριότητες και παιδαγωγική διαχείριση) και των Επιστημών του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ανάλυση και σχεδιασμός διδακτικών δραστηριοτήτων σε ειδικούς πληθυσμούς, ανάλυση και σχεδιασμός νέων ευέλικτων μορφών εκπαίδευσης, ανάλυση και σχεδιασμός εκπαιδευτικού υλικού, έννοια και μέθοδοι αξιολόγησης).

Συγκεκριμένα ο Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός (Instructional Design, Ingenierie Educative) επεξεργάζεται συλλογές πηγών και διαδικασιών που προωθούν τη μάθηση και αποτελεί μια συστηματική διαδικασία για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών συστημάτων. Δίνει έμφαση στη συστηματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών προδιαγραφών με χρήση θεωριών μάθησης και εκπαίδευσης για να εξασφαλιστεί η ποιότητα της εκπαίδευσης και περιλαμβάνει την όλη διαδικασία της ανάλυσης και των μαθησιακών αναγκών και στόχων και την ανάπτυξη ενός συστήματος που να τις αντιμετωπίζει. Το σύστημα αυτό περιέχει τα δημιουργία, τη δοκιμή και την αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Ασχολείται, κατά συνέπεια, με συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ενέργειες (ή δράσεις), ώστε να επιτευχθούν τα επιδιωκόμενα διδακτικά αποτελέσματα. Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός γίνεται όλο και πιο σημαντικός, καθώς η εκπαιδευτική διαδικασία, ειδικά με τη χρήση της τεχνολογίας, γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη.

Οι πανεπιστημιακές σπουδές έχουν ως στόχο να προετοιμάσουν ανθρώπους για τη μελλοντική απασχόλησή τους σε κάποιο τομέα της κοινωνικής ζωής, του οποίου η πολυπλοκότητα απαιτεί αυτόνομη επιστημονική προσέγγιση.

Το περιεχόμενο Σπουδών στα Παιδαγωγικά Τμήματα αποτελεί συνάρτηση της αντίληψής μας για τη θέση και το ρόλο του σχολείου στην κοινωνία, καθώς και τη θέση και το ρόλο των εκπαιδευτικών στο σχολείο. Ως τμήματα που καταρτίζουν πρωτίστως τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και εν γένει στελέχη του εκπαιδευτικού μηχανισμού και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, αναλαμβάνουν τον κρίσιμο ρόλο να τους ευαισθητοποιήσουν ως προς μια δέσμη απαιτήσεων που εγγράφονται, ακριβώς, στη σύγχρονη διατύπωση των επιστημών Αγωγής, καταγράφοντας τις νέες δεσμεύσεις τις οποίες αυτές καλούνται να λάβουν έναντι των επιστημονικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στο μέτρο που οι στόχοι του Τμήματος διευρύνονται περιλαμβάνοντας τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου επαγγελματικού προφίλ των αποφοίτων με την καλλιέργεια δεξιοτήτων σχεδιασμού και διοίκησης σχολικών μονάδων Προσχολικής Εκπαίδευσης, όπως και διαχείρισης τοπικών κοινωνικών Εκπαιδευτικών και Επιμορφωτικών Δράσεων με σχεδιασμένη αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (π.χ. ικανότητα παραγωγής παιδαγωγικού υλικού), διευρύνονται επίσης οι επαγγελματικοί ορίζοντες των αποφοίτων.

Μπορούν, έτσι, να εμπλακούν ως σύμβουλοι, σχεδιαστές εμψυχωτές, εκτελεστές στη μικρο/μακροοργάνωση (από τη συγκρότηση στόχων μέχρι τη διαχείριση τεχνικών λεπτομερειών) παρόμοιων Δράσεων, όπου αυτές συμβαίνουν (Προγράμματα Υπουργείων, Δήμων, Οργάνωση λειτουργίας Βρεφονηπιακών Σταθμών και Νηπιαγωγείων, Προγράμματα Επιμόρφωσης σε Επιχειρήσεις και λοιπούς εργασιακούς χώρους, Προγράμματα Δια Βίου Εκπαίδευσης, Προγράμματα Εκπαίδευσης Ενηλίκων, σχεδιασμός ειδικών εκπαιδευτικών δράσεων και οργάνωση ψυχοπαιδαγωγικής έρευνας για λογαριασμό ιδιωτικών και δημόσιων φορέων κ. α.)

Το Τμήμα οργανώνεται στη βάση της συνεχούς παρακολούθησης και συμμετοχής στη διαμόρφωση των πραγματικών προβλημάτων στο χώρο της εκπαίδευσης. Το Πρόγραμμα Σπουδών διευρύνεται στο βαθμό που στην πράξη ανακύπτει ένα νέο πρόβλημα και το Τμήμα έχει την ευθύνη να βρει ή να δημιουργήσει κατάλληλους επιστήμονες για την προσέγγιση και διερεύνηση του συγκεκριμένου προβλήματος. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στους/στις φοιτητές/τριες να επιλέγουν ως ένα βαθμό το δικό τους δρόμο προς την κατάκτηση των απαραίτητων γνώσεων. Με αυτόν τον τρόπο, παρέχεται η δυνατότητα συγκρότησης περισσότερων, αλλά ισότιμων ως προς το αποτέλεσμα, συνθέσεων, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις ατομικές κλίσεις και τα ενδιαφέρονται των φοιτητών/ τριών. Δηλαδή, φοιτήτριες και φοιτητές μπορούν να φτιάξουν το ατομικό τους πρόγραμμα Σπουδών στο πλαίσιο γενικών κατευθύνσεων.

Επομένως, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στο θεσμό της «μάθησης μέσα από την έρευνα». Καθώς έχει μεγαλύτερη σημασία «η γνώση των τρόπων πρόσβασης στη γνώση» και όχι η κατανάλωση «καθιερωμένων» γνώσεων, παρέχεται  η δυνατότητα ένα μέρος των σπουδών να γίνει μέσα από ειδικά σχεδιασμένα, χρονικά περιορισμένα ερευνητικά προγράμματα. Διερευνώντας πραγματικά προβλήματα, σε άμεση επαφή με διδάσκοντες, φοιτητές και φοιτήτριες διδάσκονται τα σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα επιστημονικά «δεδομένα», τις δυνατές επιστημονικές προσεγγίσεις, και τις κατάλληλες ερευνητικές μεθόδους, αποκτώντας, έτσι, τόσο γνώσεις, όσο και ικανότητα κριτικής σκέψης. Η γενικότερη προσπάθεια που συντελείται στο Τμήμα είναι να καταρτιστούν επιστήμονες και να προετοιμαστούν εκπαιδευτικοί οι οποίοι θα είναι ικανοί να διαχειριστούν το ζήτημα της εκπαίδευσης στη πολύπλοκη συνέργειά του με την εξέλιξη των επιστημών, των κοινωνικο-οικονομικών, πολιτικών και πολιτιστικών πραγμάτων. Αυτή η πρόθεση εξηγεί και την έμφαση στο ζήτημα της έρευνας και του εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Στόχος είναι η δημιουργία εκπαιδευτικών – επιστημόνων με υψηλή παιδαγωγική και κοινωνική ευαισθησία, ώστε να προγραμματίζουν, να οργανώνουν και να διαχειρίζονται πολλαπλές εκπαιδευτικές δράσεις στο ύψος των ραγδαίων εξελίξεων και αναγκών.