Το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης δέχθηκε τους πρώτους προπτυχιακούς του φοιτητές το 1978 και τα πρώτα μόνιμα μέλη ΔΕΠ το 1980. Σήμερα, Σεπτέμβριος του 2019, αριθμεί 19 μέλη ΔΕΠ και περίπου 25 ερευνητές. Το 1995 το Τμήμα μεταφέρθηκε από προσωρινά κτίρια στην περιοχή της Κνωσού, στην πανεπιστημιούπολη της περιοχής των Βουτών που βρίσκεται σχεδόν 8 χλμ νοτιοδυτικά από την πόλη του Ηρακλείου. Το σύγχρονο και κομψό κτίριο στο οποίο βρίσκεται το Τμήμα Φυσικής μαζί με το Τμήμα Βιολογίας σχεδιάστηκε από το γνωστό αρχιτέκτονα Πάνο Κουλέρμο, καθηγητή στο Univ. of Southern California (ΗΠΑ).
Το Τμήμα Φυσικής μετά από σταθερή και συνεπή πορεία περίπου τριάντα ετών από την ίδρυση του έχει καταξιωθεί διεθνώς ως ο κορυφαίος χώρος παραγωγής και μετάδοσης της γνώσης της επιστήμης της Φυσικής στην Ελλάδα. Το Τμήμα παρακολουθεί συστηματικά τις διεθνείς εξελίξεις έρευνας, τόσο στην σύγχρονη Φυσική όσο και σε συναφείς εφαρμοσμένες και τεχνολογικές κατευθύνσεις. Επιπλέον, διαπιστώνει τις νέες τάσεις που αναπτύσσονται διεθνώς στην έρευνα, στην εκπαίδευση, και στην αγορά εργασίας, και προσαρμόζει ανάλογα το πρόγραμμα σπουδών, ώστε οι απόφοιτοι να μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία σε αυτές.
Το πρόγραμμα σπουδών, προσφέρει αρκετά ευρείες επιλογές στη χάραξη της μελλοντικής επαγγελματικής κατεύθυνσης, σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαίτερες ικανότητες του κάθε φοιτητή. Έτσι, πέρα από τις προφανείς παραδοσιακές κατευθύνσεις διδασκαλίας στη μέση εκπαίδευση και της ερευνητικής σταδιοδρομίας, ο φοιτητής έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα που θα τον οδηγήσει, πολλές φορές έπειτα από κάποιες μεταπτυχιακές σπουδές, σε σύγχρονες, ταχύτατα εξελισσόμενες τεχνολογικές περιοχές, όπως: Mικροηλεκτρονική, Φωτονική, Λέιζερ, Eπιστήμη των υλικών, Iατρική τεχνολογία, Αστροφυσική, Διαστημική Φυσική, Περιβαλλοντικές μελέτες, Ήπιες μορφές ενέργειας, Tηλεπικοινωνίες, Yπολογιστική Eπιστήμες και προσομοιώσεις φυσικών συστημάτων.
Η δομή του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Φυσικής επίσης εφοδιάζει τον φοιτητή με γενικής φύσεως δεξιότητες όπως:
- ικανότητα χρήσης προχωρημένων μαθηματικών εργαλείων
- ικανότητα αναγνώρισης των βασικών παραγόντων που καθορίζουν τα διάφορα φυσικά φαινόμενα
- ικανότητα ποσοτικής διατύπωσης των σχέσεων μεταξύ αιτίου και αποτελέσματος, καθώς και ανάληψης πρωτοβουλιών
- εμπειρία στη χρήση της βιβλιογραφίας
- εμπειρία στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών
- γνώση της αγγλικής γλώσσας κατ’ ελάχιστο
Από το 1986 το Τμήμα λειτουργεί επίσης το Αστεροσκοπείο Σκίνακα, το οποίο δημιουργήθηκε ως συνεργασία μεταξύ του Πανεπιστημίου της Κρήτης, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και του Max-Planck-Institut fur Extraterrestrische Physik της Γερμανίας και βρίσκεται σε υψόμετρο 1760μ, περίπου 50 χλμ. από το Ηράκλειο. Το 2019 επικαιροποιήθηκε η συνεργασία μεταξύ του Τμήματος Φυσικής και του Ινστιτούτου Αστροφυσικής ΙΤΕ σχετικά με τη λειτουργία του Αστεροσκοπείου, το οποίο σήμερα στεγάζει δύο οπτικά τηλεσκόπια.
Εξωτερική Αξιολόγηση του Τμήματος Φυσικής
Το 2008 το Τμήμα Φυσικής αξιολογήθηκε από εξωτερική επιτροπή ειδικών, στα πλαίσια της διαδικασίας που οργάνωσε η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ).
Πιστοποίηση Προγραμματος Προπτυχιακών Σπουδών Τμήματος Φυσικής
Στις 18 Νοεμβρίου 2019, το Τμήμα Φυσικής ενημερώθηκε επίσημα ότι το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών έχει πιστοποιηθεί, μια που συμορφώνεται πλήρως με τις αρχές της ΑΔΙΠ. Tο Τμήμα Φυσικής είχε υποβάλει στη ΜΟΔΙΠ του Παν. Κρήτης το φάκελο για την πιστοποίηση του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του (ΠΠΣ) τον Απρίλιο του 2019.