Tο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΤΜΧΠΠΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1989 και είναι το πρώτο Τμήμα στην Ελλάδα που προσέφερε Πανεπιστημιακό Δίπλωμα στη Χωροταξία, Πολεοδομία και την Περιφερειακή Ανάπτυξη. Οι απόφοιτοι του Τμήματος είναι πτυχιούχοι μηχανικοί. Το Τμήμα προσφέρει προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών πενταετούς φοίτησης, μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών τριών εξαμήνων για την πλήρη φοίτηση και πέντε εξαμήνων για την μερική φοίτηση, ένα ελληνογαλλικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών και διδακτορικό δίπλωμα.
Το γνωστικό αντικείμενο της Χωροταξίας, της Πολεοδομίας και της Περιφερειακής Ανάπτυξης αφορά το σχεδιασμό, τη ρύθμιση και την ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη του χώρου. Περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό θεμάτων, που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τη χωρική διάσταση, καθώς αφορούν συγκεκριμένες περιοχές, μικρότερες ή μεγαλύτερες: μια συνοικία, μια πόλη, μια ζώνη, μια περιφέρεια, μια χώρα ή και μια ομάδα χωρών. Στο πλαίσιο των θεμάτων αυτών αναπτύσσεται ένα ευρύ φάσμα επιμέρους αντικειμένων με κυριότερα την οργάνωση και μορφή του χώρου, τις αναπτυξιακές διαδικασίες, τα περιβαλλοντικά θέματα και τις κοινωνικές διεργασίες.
To πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος είναι σχεδιασμένο με προσανατολισμό στην ανάλυση, το σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων για τη λύση χωρικών προβλημάτων από την οπτική γωνία ενός μηχανικού. Αυτό απαιτεί ισχυρό τεχνικό υπόβαθρο. Οι φοιτητές του Τμήματος εκπαιδεύονται σε μαθήματα Οικονομίας, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Διαχείρισης, Μεθόδων Ανάλυσης και Επίλυσης προβλημάτων με τη χρήση εξειδικευμένων εργαλείων και τεχνικών.
Το ΤΜΧΠΠΑ έχει τη σημαντική δυνατότητα, ως νέο τμήμα, να δημιουργεί το απαραίτητο μίγμα κοινωνικών και θετικών επιστημονικών πεδίων μέσα από σύγχρονες μεθόδους εκπαίδευσης. Το διδακτικό προσωπικό του ΤΜΧΠΠΑ εξειδικεύεται σε ποικίλα γνωστικά πεδία τα οποία περιλαμβάνουν τον Αστικό, Πολεοδομικό και Χωροταξικό Σχεδιασμό, την Οικονομική και Περιφερειακή Επιστήμη, την Αρχιτεκτονική, τη Γεωγραφία, τα Μαθηματικά, την Επιστήμη Υπολογιστών, την Επεξεργασία Εικόνας και την Τηλεπισκόπηση, την Επιστήμη Πολιτικού Μηχανικού, και τις Κοινωνικές Επιστήμες. Πολλά μέλη του τμήματος έχουν υπηρετήσει σε διάφορες θέσεις της δημόσιας διοίκησης και έχουν λάβει διακρίσεις για την έρευνα, τις δημοσιεύσεις και τη συμβολή τους στα επιστημονικά τους αντικείμενα To Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, διατηρεί στενές σχέσεις με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης της Θεσσαλίας. Ανάλογες σχέσεις έχουν δημιουργηθεί και με διάφορους άλλους τοπικούς φορείς (αναπτυξιακούς, ερευνητικούς κ.λπ.).
Οι συνεργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί μεταξύ των φορέων και του Τμήματος αποτελούν σημαντικό παράγοντα θετικής ένταξης του Πανεπιστημίου στην τοπική κοινωνία και, παράλληλα, προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες πρακτικής εξάσκησης για τους φοιτητές του Τμήματος. Η ευρωπαϊκή και διεθνής διάσταση του Τμήματος ενισχύεται επίσης από το σχετικά μεγάλο αριθμό προσκεκλημένων ομιλητών στο πλαίσιο του προπτυχιακού και του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών. Επίσης, το Τμήμα υλοποίησε και υλοποιεί μια σειρά από ερευνητικά προγράμματα με ευρωπαϊκό ή διεθνές περιεχόμενο και με χρηματοδότηση από την ΕΕ ή άλλους φορείς του εξωτερικού. Ορισμένα από τα προγράμματα αυτά έχουν διακρατικό χαρακτήρα.